ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΣΥΝΤΟΜΑ ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ.

1.1 Παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου.


Ø Να καταλάβω σωστά τον ορισμό της ομοιόστασης και να αναφέρω τους σπουδαιότερους ομοιοστατικούς μηχανισμούς σωστά.

Ø Στη περιγραφή του ομοιοστατικού μηχανισμού για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας να καταλάβω καλά τι είναι: θερμοϋποδοχείς, κέντρο γενικών αισθήσεων και κέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας στον εγκέφαλο και πως συντονίζεται η λειτουργία τους.

Ø Να ξέρω επιγραμματικά πως αντιδρά ο οργανισμός στην υψηλή και πως στην χαμηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος. (αν είναι δυνατόν να κατανοώ σε κάποιο ποσοστό το ρόλο των αντιδράσεων αυτών).

Ø Να καταλάβω ότι από τη στιγμή που διαταράσσεται η ομοιόσταση το αποτέλεσμα είναι ασθένεια, μόνιμη βλάβη, ή και θάνατος. (Να κρατήσω καλά στο μυαλό μου ότι: παροδικές μεταβολές της ομοιόστασης οδηγούν σε ασθένεια, ενώ μόνιμες διαταραχές στο θάνατο).

Ø Να ξέρω ποιες αιτίες μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχή της ομοιόστασης. Προσοχή στις ακραίες συνθήκες περιβάλλοντος καθώς και σε αυτές που προέρχονται από τον τρόπο ζωής του ανθρώπου.

Ø Την ιδιαιτερότητα και το ρόλο του ανοσοβιολογικού συστήματος στον άνθρωπο.

1.2.Μικροοργανισμοί.

Ø Να μάθω με ποιο κριτήριο ένας οργανισμός χαρακτηρίζεται σαν μικροοργανισμός. Να καταλάβω καλά ότι δεν παρασιτούν όλοι οι μικροοργανισμοί στον άνθρωπο, και να μπορώ να αναφέρω παραδείγματα.

Ø Να καταλάβω ότι ένας μη παθογόνος μικροοργανισμός δεν είναι υποχρεωτικό νάναι και ωφέλιμος.

Ø Να καταλάβω καλά πότε χρησιμοποιώ τους όρους: παράσιτο και ξενιστής.

Ø Τι διαφέρουν οι δυνητικά παθογόνοι από τους παθογόνους μικροοργανισμούς.

Ø Για ποιους λόγους ένας μικροοργανισμός μετατρέπεται από μη παθογόνος σε παθογόνο.(τι μπορεί να σημαίνει μειωμένη αντίσταση του οργανισμού).

Ø Να ξέρω ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα για κάθε είδος μικροοργανισμού (πυρήνας για τα ευκαρυωτικά, απουσία πυρήνα για τα βακτήρια και απουσία μεμβράνης για τους ιούς).

Ø Να μπορώ να εξηγώ επαρκώς τι σημαίνει ότι οι ιοί είναι ακυτταρικές μη αυτοτελείς μορφές ζωής.

Ø Τι σημαίνει μονογονική αναπαραγωγή και ότι μπορεί να γίνεται με διαφορετικούς τρόπους: απλή διχοτόμηση και εκβλάστηση.

Ø Η μετακίνηση με ψευδοπόδια, με βλεφαρίδες και με μαστίγια είναι τρόποι ενεργητικής μεταφοράς. Οι μικροοργανισμοί όμως μετακινούνται και παθητικά παρασυρόμενοι από το νερό, τον αέρα κ.λ.π.

Ø Να απομνημονεύσω πως κάθε παθογόνο πρωτόζωο μεταδίδεται στον άνθρωπο και τι συνέπειες προκαλεί.

Ø Να ξέρω καλά τι είναι κοινοκυτταρικοί σχηματισμοί και τι υφές στους μύκητες.

Ø Να μάθω ότι οι μύκητες μπορεί να ζουν είτε σαν ελεύθεροι στο περιβάλλον, είτε σαν παράσιτα σε άλλους οργανισμούς όπως ο άνθρωπος.

Ø Να καταλάβω ότι όλοι οι μύκητες πολλαπλασιάζονται μονογονικά, είτε με απλή διχοτόμηση είτε με εκβλάστηση.

Ø Τις δυο δυνατότητες που έχει το εκβλάστημα.

Ø Οι παθολογικές καταστάσεις που οφείλονται στους μύκητες λέγονται μυκητιάσεις, και να ξέρω τι προκαλούν τόσο τα δερματόφυτα όσο και το Candida albicans.

Ø Ότι το βασικό γνώρισμα των βακτηρίων είναι τόσο η απουσία συγκροτημένου πυρήνα, όσο και οποιουδήποτε άλλου μεμβρανοειδούς σχηματισμού στο εσωτερικό τους.

Ø Τις κατηγορίες των βακτηρίων ανάλογα με το σχήμα τους και τα ονόματα τους.

Ø Την μορφή του γενετικού τους υλικού (DNA), τη θέση του μέσα στο κύτταρο (πυρηνική περιοχή) και τα επιπλέον μόρια γενετικού υλικού που διαθέτουν (πλασμίδια).

Ø Τα περιβλήματα των βακτηρίων. Κυτταρικό τοίχωμα έχουν όλα, κάψα μερικά από αυτά.

Ø Τον τρόπο αναπαραγωγής τους και το πρόβλημα της δημιουργίας μεγάλου αριθμού από αυτά σε ευνοϊκές συνθήκες περιβάλλοντος και σε μικρό χρονικό διάστημα.

Ø Τον ορισμό του ενδοσπορίου, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες σχηματίζονται, και το ρόλο τους στην διαιώνιση των βακτηρίων.(αν και δεν είναι πολλαπλασιασμός η δημιουργία των ενδοσπορίων έχει το ίδιο αποτέλεσμα ως προς την διαιώνιση).

Ø Τι είναι ίωση και τα ποικίλα συμπτώματα που μπορεί να προκαλούν στον άνθρωπο.

Ø Το μέγεθος των ιών κύρια αιτία για την καθυστερημένη ανακάλυψή τους.

Ø Ποια είναι η σύσταση και ποιος ο ρόλος τόσο του καψιδίου όσο και του ελύτρου.

Ø Οι ιοί μπορεί νάχουν για γενετικό υλικό DNA ή RNA και τι πληροφορίες περιέχει αυτό.

Ø Nα ξέρω να εξηγώ ικανοποιητικά τι σημαίνουν για τους ιούς οι χαρακτηρισμοί: ακυτταρικές μορφές ζωής, μη αυτοτελείς μορφές ζωής και υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα.

Ø Ότι οι ιοί διακρίνονται σε κατηγορίες ανάλογα με: το είδος του οργανισμού που προσβάλλουν, το είδος του κυττάρου που παρασιτούν σε κάθε οργανισμό και το είδος του γενετικού υλικού που περιέχουν.

Ø Ότι ο ιός αναγνωρίζει το κύτταρο που θα προσβάλλει από ειδικούς υποδοχείς που έχει στην επιφάνειά του το κύτταρο και ότι η πρόσδεση σε αυτούς είναι το πρώτο βήμα για την προσβολή.

Ø Ότι κατά την προσβολή του κυττάρου από τον ιό, εισέρχεται οπωσδήποτε το γενετικό υλικό αλλά το καψίδιο και το έλυτρο μπορεί είτε να εισέρχονται είτε να παραμένουν προσκολλημένα στην μεμβράνη του κυττάρου.

Ø Οι ρετροϊοί είναι μια ειδική κατηγορία RNA ιών με κυριότερο εκπρόσωπο τον ιό του AIDS.

Ø Να καταλάβω σωστά τι είναι εσωτερικό στον ανθρώπινο οργανισμό και μετά τι σημαίνουν οι έννοιες μόλυνση και λοίμωξη.

Ø Να καταλάβω ότι τα λοιμώδη νοσήματα είναι μια κατηγορία νοσημάτων γιαυτό επιβαλλόταν η θεσμοθέτηση των κριτηρίων του Koch τα οποία φυσικά πρέπει να ξέρω πολύ καλά.

Ø Η παραγωγή τοξινών είναι ένας από τους τρόπους που μπορεί ένα μικρόβιο να βλάψει ένα άνθρωπο. Να καταλάβω τη διάκριση των εξωτοξινών από τις ενδοτοξίνες και τις διαφορετικές δυνατότητες προσβολής που έχουν στον άνθρωπο.

Ø Να ξέρω όλους τους τρόπους μετάδοσης μικροβίων στον άνθρωπο και να διακρίνω τους τρόπους άμεσης και έμμεσης μετάδοσης από έναν ασθενή σε ένα υγιή άνθρωπο.

Ø Με ποιους τρόπους ένα μικρόβιο μπορεί να εισέλθει στον οργανισμό (δέρμα, βλεννογόνοι). Τι πρέπει να προσέχω σε τραυματισμούς του δέρματος.

Ø Το σημαντικότερο όπλο στην καταπολέμηση των μεταδοτικών ασθενειών είναι να γνωρίζω καλά τους μηχανισμούς ανάπτυξης και πολλαπλασιασμού των μικροβίων.

Ø Τους κανόνες προσωπικής καθαριότητας και υγιεινής που πρέπει να τηρεί ο κάθε ένας από μας για να αποφύγει την μόλυνση από παθογόνα μικρόβια.

Ø Τους τρόπους με τους οποίους μειώνεται η πιθανότητα να μεταδοθεί παθογόνος μικροοργανισμός από τα τρόφιμα, το νερό και το γάλα.

Ø Αναλυτικά την μέθοδο της παστερίωσης. Να προσέξω γιατί μου χρειάζεται σε μια άσκηση ότι κατά την παστερίωση είναι δυνατόν να σχηματιστούν ενδοσπόρια τα οποία μπορεί να βλαστήσουν όταν το γάλα μείνει εκτός ψυγείου.

Ø Τον τρόπο αποφυγής μετάδοσης παθογόνων μικροβίων που προκαλούν αφροδίσια νοσήματα.

Ø Τον ορισμό των αντιβιοτικών, από πού παράγονται και τον γενικό τρόπο δράσης τους.

Ø Τους μηχανισμούς δράσης των αντιβιοτικών πάρα πολύ καλά.

Ø Να ξέρω τι σημαίνει επιλεκτική δράση αντιβιοτικών και επίσης αν και δεν υπάρχει στο βιβλίο να ξέρω ότι η δράση τους είναι εξειδικευμένη με την έννοια ότι κάθε αντιβιοτικό αντιμετωπίζει ένα ή μερικά μόνο μικρόβια.

Ø Να μπορώ να δικαιολογήσω αναλυτικά γιατί τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμιά επίδραση στους ιούς και να το συνδυάζω με τους άλλους χαρακτηρισμούς των ιών.

Ø Πως δημιουργούνται βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, ποιο πρόβλημα δημιουργεί αυτό το γεγονός και πως μπορεί ο κάθε άνθρωπος να περιορίσει την ικανότητα των βακτηρίων γιαυτό.

Ø Ποια νοσήματα λέγονται σεξουαλικά μεταδιδόμενα και με ποιους τρόπους μπορούν συνολικά να μεταδίδονται.

Ø Τα συμπτώματα των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.

Ø Να γνωρίζω καλά τα πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και μα ξέρω σε ποια κατηγορία παθογόνων μικροοργανισμών οφείλεται το καθένα από αυτά.

1.3 Μηχανισμοί άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού – Βασικές αρχές ανοσίας
Ø Να ξέρω να περιγράφω με απλά λόγια τι είναι το ζυγωτό και τι σημαίνει ανάπτυξη και διαφοροποίηση μέχρι να δημιουργηθεί ο ανθρώπινος οργανισμός.

Ø Ότι η επιβίωση του ανθρώπινου οργανισμού εξαρτάται από την συντονισμένη λειτουργία ιστών και οργάνων καθώς και στην προστασία τους από εξωτερικούς παράγοντες.(να συνδυάσω το σημείο αυτό με τον ορισμό της ομοιόστασης).

Ø Με ποια κριτήρια οι μηχανισμοί άμυνας διακρίνονται σε εξωτερικούς και εσωτερικούς και με ποια σε μηχανισμούς ειδικής και μη ειδικής άμυνας;

Ø Να ξέρω ποια είναι τα έμμορφα συστατικά του αίματος καθώς και τι είναι πλάσμα του αίματος και να γνωρίζω ότι αποτελεί σπουδαίο όπλο άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού.

Ø Να ξέρω τι είναι ο ερυθρός μυελός των οστών, που βρίσκεται και τι σημαίνει ο χαρακτηρισμός του σαν το κέντρο αιμοποίησης.

Ø Ότι η μη ειδική άμυνα περιλαμβάνει και μηχανισμούς που εμποδίζουν την μόλυνση (εξωτερική άμυνα), και μηχανισμούς που θα προλάβουν την λοίμωξη (εσωτερική άμυνα).

Ø Ότι το δέρμα με τρεις τρόπους συμμετέχει στην άμυνα: με τη σκληρή κερατίνη στιβάδα της επιδερμίδας, με την παραγωγή αντιμικροβιακών ουσιών από τους ιδρωτοποιούς και σμηγματογόνους αδένες και με την εγκατάσταση σε αυτό μη παθογόνων μικροοργανισμών.

Ø Η κερατίνη στιβάδα περιέχει νεκρά κύτταρα (ανανεώνονται συνέχεια), και μόνο από τραυματισμό της είναι δυνατή η είσοδος μικροοργανισμών.

Ø Τις χημικές ουσίες που δημιουργούν το χημικά δυσμενές περιβάλλον για τους μικροοργανισμούς του δέρματος, από πού παράγεται η κάθε μια από αυτές και το πιθανό τρόπο δράσης της.

Ø Από πού παράγεται η βλέννα και πως συμμετέχει στην άμυνα κατά των παθογόνων μικροβίων.

Ø Ότι στην αναπνευστική οδό, όχι μόνο παγιδεύονται οι μικροοργανισμοί, αλλά με τα βλεφαριδοφόρα κύτταρα σπρώχνονται προς το εξωτερικό του οργανισμού.

Ø Στο στομάχι οποιοσδήποτε παθογόνος μικροοργανισμός περιέχεται στις τροφές καταστρέφεται από το όξινο περιβάλλον του γαστρικού υγρού.

Ø Η λυσοζύμη έχει ισχυρή βακτηριοκτόνα δράση λόγω της ικανότητας της να καταστρέφει το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων. Βρίσκεται στο σάλιο, τα δάκρυα και τον ιδρώτα. Να αναφερθεί το αντανακλαστικό της τοποθέτησης του τραυματισμένου δακτύλου μέσα στο στόμα.

Ø Τα φαγοκύτταρα είναι κατηγορία λευκών αιμοσφαιρίων, διακρίνονται σε ουδετερόφιλα και μονοκύτταρα και τα τελευταία αφού διαφοροποιηθούν σε μακροφάγα εγκαθίστανται στους ιστούς. Άρα δυνατότητα κίνησης έχουν μόνο τα ουδετερόφιλα.

Ø Προσοχή στο γεγονός ότι τα μακροφάγα εκτός από την καταστροφή του μικροβίου, συμβάλλουν και στην ενεργοποίηση των μηχανισμών ειδικής άμυνας.

Ø Προσοχή επίσης στο γεγονός ότι με φαγοκυττάρωση αντιμετωπίζονται και κάποιοι ιοί.

Ø Φλεγμονή έχουμε όταν το δέρμα μας τραυματιστεί και κάποιοι παθογόνοι μικροοργανισμοί εισχωρήσουν από την τραυματισμένη περιοχή.

Ø Το κοκκίνισμα στην τραυματισμένη περιοχή οφείλεται στην συγκέντρωση μεγαλύτερης ποσότητας αίματος από την διαστολή των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό με τη σειρά του συμβάλλει και στο να φτάσουν περισσότερα φαγοκύτταρα και να διαχέονται ευκολότερα στην τραυματισμένη περιοχή οι αντιμικροβιακές ουσίες που περιέχει το πλάσμα.

Ø Το πρήξιμο στην τραυματισμένη περιοχή προκαλείται από τη διάχυση μεγαλύτερης ποσότητας πλάσματος, συμβάλλει στην δημιουργία του πόνου όπως επίσης συμβάλλουν: ο πιθανός τραυματισμός των νευρικών απολήξεων και η επίδραση τοξινών που εκκρίνουν οι παθογόνοι μικροοργανισμοί.

Ø Η αιμορραγία στην τραυματισμένη περιοχή σταματάει με τη δημιουργία του ινώδους το οποίο επίσης δεν επιτρέπει την είσοδο παθογόνων μικροβίων στο εσωτερικό του ανθρώπινου οργανισμού.

Ø Η προσέλκυση των φαγοκυττάρων στην τραυματισμένη περιοχή γίνεται από αντιμικροβιακές ουσίες που περιέχει το πλάσμα και από ουσίες που εκκρίνουν τα τραυματισμένα κύτταρα και οι μικροοργανισμοί.

Ø Η αύξηση της θερμοκρασίας στην τραυματισμένη περιοχή οφείλεται και στην συγκέντρωση μεγαλύτερης ποσότητας αίματος αλλά και στον αγώνα μεταξύ των μικροβίων και των φαγοκυττάρων.

Ø Στο πύον περιέχονται και νεκρά φαγοκύτταρα και νεκροί μικροοργανισμοί.

Ø Ο πυρετός δεν είναι σύμπτωμα ασθένειας αλλά μέσο άμυνας κατά των παθογόνων μικροβίων.

Ø Η αυξημένη θερμοκρασία του σώματος εμποδίζει την ανάπτυξη των μικροβίων, εμποδίζει τη λειτουργικότητα των ενζύμων των κυττάρων οπότε αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των ιών και ενισχύει την δράση των φαγοκυττάρων.

Ø Η παραγωγή ιντερφερονών δεν είναι μηχανισμός μη ειδικής άμυνας που εμποδίζει την ανάπτυξη κάθε παθογόνου μικροοργανισμού, αλλά είναι μηχανισμός άμυνας κατά όλων των ιών.

Ø Οι ιντερφερόνες παράγονται από κύτταρα μολυσμένα σε ιούς, διαχέονται στα γειτονικά κύτταρα και δεν αντιμετωπίζουν αυτές τους ιούς, αλλά προκαλούν την παραγωγή άλλων πρωτεϊνών που εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό των ιών.

Ø Να τονιστεί ότι η δράση των ιντερφερονών εμποδίζει τον πολλαπλασιασμό και των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού.

Ø Προπερδίνη και συμπλήρωμα είναι ομάδες πρωτεϊνών που συνεργάζονται μεταξύ τους για να εκδηλώσουν την αντιμικροβιακή τους δράση.

Ø Να ξέρω καλά τι μπορεί να δράσει σαν αντιγόνο στον άνθρωπο (μικροοργανισμός, τμήμα μικροοργανισμού, τοξική ουσία που παράγει ο μικροοργανισμός, γύρη, συστατικά τροφών, φαρμακευτικές ουσίες, κύτταρα άλλων ατόμων, ορός από άλλα άτομα ή από ζώα). Να ξέρω από τώρα να ξεχωρίζω ποια από αυτά είναι αλεργιογόνα και ποια μπορεί να προέρχονται από μεταμοσχεύσεις.

Ø Ότι ανοσία είναι η ικανότητα του οργανισμού να αναγνωρίζει και να καταπολεμά τα αντιγόνα.

Ø Ότι η καταπολέμηση ενός αντιγόνου μπορεί να γίνει είτε με ειδικά κύτταρα, είτε με την παραγωγή ειδικών ουσιών από τα κύτταρα.

Ø Η εξειδίκευση των μηχανισμών ειδικής άμυνας σημαίνει ότι μπορούν να δρουν μόνο ενάντια στην ουσία που προκάλεσε τη παραγωγή τους.

Ø Η μνήμη είναι το χαρακτηριστικό του ανοσοβιολογικού συστήματος που του δίνει την δυνατότητα να αντιδρά πολύ γρήγορα στην οποιαδήποτε δεύτερη φορά που το ίδιο αντιγόνο θα εισχωρήσει στο εσωτερικό του οργανισμού μας.

Ø Φυσικά να ξέρω που παράγεται και που ωριμάζει κάθε κατηγορία λεμφοκυττάρων.

Ø Να ξέρω να ξεχωρίζω και να αναφέρω τα πρωτογενή και δευτερογενή όργανα του ανοσοβιολογικού συστήματος.

Ø Ότι τα λεμφοκύτταρα είναι κατηγορία των λευκών αιμοσφαιρίων και ότι οι δυο κατηγορίες στις οποίες διακρίνονται έχουν διακριτό ρόλο στην ανοσοβιολογική αντίδραση.

Ø Να ξέρω τα χαρακτηριστικά των λεμφοκυττάρων.

Ø Τις τέσσερις κατηγορίες στις οποίες διακρίνονται τα Τ- λεμφοκύτταρα και τον ιδιαίτερο ρόλο της κάθε κατηγορίας.

Ø Από πού ενεργοποιούνται κα τι με τη σειρά τους ενεργοποιούν τα βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα, με τη βοήθεια ουσιών που εκκρίνουν.

Ø Το πόσο σημαντικός είναι στην όλη δράση του ανοσοβιολογικού συστήματος ο ρόλος των Τ- βοηθητικών λεμφοκυττάρων φαίνεται στη περίπτωση του AIDS όπου η καταστροφή τους από τον HIV εκμηδενίζει τη δράση του ανοσοβιολογικού συστήματος.

Ø Τα Τ- κυτταροτοξικά καταστρέφουν καρκινικά κύτταρα αλλά και κύτταρα του οργανισμού μας που έχουν προσβληθεί από ιούς. Στρέφονται επίσης ενάντια σε κύτταρα μοσχευμάτων από ιστούς ή όργανα.

Ø Τα Τ- κύτταρα μνήμης είναι στην ουσία κυτταροτοξικά που παραμένουν σε κατάσταση αναμονής μέχρι το ίδιο αντιγόνο να εισχωρήσει για δεύτερη φορά στον οργανισμό μας. Φυσικά και τα βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα δημιουργούν κύτταρα μνήμης.

Ø Ο ρόλος των Τ- κατασταλτικών είναι πάρα πολύ σημαντικός, γιατί αν τα λεμφοκύτταρα ή τα παράγωγά τους δεν σταματήσουν να δρουν μετά την εξόντωση του αντιγόνου, στρέφονται ενάντια στα κύτταρα ή τους ιστούς του ανθρωπίνου σώματος.

Ø Τα Β- λεμφοκύτταρα από τη στιγμή που ωριμάζουν έχουν στην επιφάνειά τους ειδικές ανοσοσφαιρίνες- αντισώματα , για κάθε διαφορετικό αντιγόνο. Ο αριθμός όμως των λεμφοκυττάρων κάθε κατηγορίας είναι μικρός (ίσως και ένα), για αυτό και πρέπει να πολλαπλασιαστούν.

Ø Αιτία για το πολλαπλασιασμό του αρχικού Β – λεμφοκυττάρου είναι η σύνδεση του ειδικού αντισώματος που φέρει στην επιφάνειά του με το αντιγόνο που βρίσκεται στη πλασματική μεμβράνη του μακροφάγου καθώς και η επίδραση των ειδικών χημικών ουσιών που εκκρίνουν τα βοηθητικά Τ- λεμφοκύτταρα.

Ø Μετά τον πολλαπλασιασμό του αρχικού Β- λεμφοκυττάρου, τα Β- λεμφοκύτταρα που παράγονται διαφοροποιούνται σε δυο ομάδες: τα πλασματοκύτταρα και τα Β- λεμφοκύτταρα μνήμης.

Ø Τα πλασματοκύτταρα παράγουν αμέσως και σε μεγάλες ποσότητες αντισώματα ίδια με αυτά που έχει το αρχικό Β- λεμφοκύτταρο στην επιφάνειά του.

Ø Τα Β- λεμφοκύτταρα μνήμης μπορούμε να λέμε ότι μένουν ανενεργά την πρώτη φορά, περιμένοντας να δράσουν πολύ πιο γρήγορα την οποιαδήποτε επόμενη φορά εισχωρήσει στον οργανισμό μας το ίδιο αντιγόνο.

Ø Η εξειδίκευση του κάθε αντισώματος με το αντίστοιχο αντιγόνο θυμίζει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο κλειδί και στη κλειδαριά.

Ø Να μάθω καλά ότι κάθε αντίσωμα έχει 4 πολυπεπτιδικές αλυσίδες, δυο βαριές και δύο ελαφριές. Οι δυο βαριές είναι σε όλο το μόριο και λέγονται μεγάλες, οι άλλες δυο σε ένα τμήμα του μορίου και λέγονται μικρές.

Ø Ότι οι τέσσερις αλυσίδες συνδέονται μεταξύ τους ανά δυο και δίνουν στο μόριο του αντισώματος μια μορφή που μοιάζει με το γράμμα Υ

Ø Να προσδιορίζω τη σταθερή και την μεταβλητή περιοχή του κάθε αντισώματος και να ξέρω ότι η ικανότητά του να συνδέεται με ένα αντιγόνο το καθένα οφείλεται στην ικανότητα του να τροποποιεί το σχήμα της μεταβλητής του περιοχής.

Ø Να; Προσέξω ότι η παρουσία δυο μεταβλητών περιοχών στο κάθε αντίσωμα του δίνει την ικανότητα να συνδέεται ταυτόχρονα με δυο αντιγόνα.

Ø Φυσικά να γνωρίζω ότι η σταθερή περιοχή είναι ίδια για όλα τα αντισώματα.

Ø Να μάθω καλά τι αποτελέσματα έχει η σύνδεση του αντιγόνου με το ειδικό για αυτό αντίσωμα:α) εξουδετέρωση του μικροοργανισμού, β) αδρανοποίηση των τοξινών του και γ) αναγνώριση του μικροοργανισμού από τα μακροφάγα του οργανισμού με στόχο την ολοκληρωτική καταστροφή του.

Ø Πρωτογενής ανοσολογική απόκριση είναι η αντίδραση του ανοσολογικού μας συστήματος την πρώτη φορά που θα έρθει σε επαφή με κάποιο αντιγόνο, και δευτερογενής η ανοσολογική απόκριση την οποιαδήποτε επόμενη φορά.

Ø Τα μακροφάγα εξουδετερώνουν ένα αριθμό μικροοργανισμών και εκθέτουν στην πλασματική τους μεμβράνη τα τμήματα του μικροοργανισμού που έχουν τον αντιγονικό ρόλο, γιαυτό λέγονται άλλωστε και αντιγοανοπαρουσιαστικά.

Ø Η έκθεση του αντιγόνου δεν γίνεται σε οποιαδήποτε θέση της πλασματικής μεμβράνης του μακροφάγου, αλλά σε ειδικές πρωτεΐνες που διαθέτει και λέγονται αντιγόνα ιστοσυμβατότητας.

Ø Τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας είναι απόλυτα χαρακτηριστικά για κάθε άτομο και παίζουν σημαντικό ρόλο στην απόρριψη των μοσχευμάτων.

Ø Η συνολική δράση των Β- λεμφοκυττάρων αποτελεί την χυμική ανοσία, η οποία χαρακτηρίστηκε έτσι επειδή τα αντισώματα ελευθερώνονται στο αίμα και την λέμφο.

Ø Η δράση των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων και των βοηθητικών Τ- λεμφοκυττάρων αποτελούν την κυτταρική ανοσία.

Ø Στο τερματισμό της ανοσολογικής απόκρισης εκτός από τα Τ- κατασταλτικά λεμφοκύτταρα συμμετέχουν και προϊόντα της ανοσολογικής απόκρισης.

Ø Τα κύρια γνωρίσματα της ανοσολογικής απόκρισης είναι η ταχύτερη και μαζικότερη παραγωγή αντισωμάτων, στοιχεία που βοηθάνε και στην αναγνώρισή της σε ένα διάγραμμα.

Ø Η διάκριση σε χυμική και κυτταρική ανοσία γίνεται με κριτήριο το είδος των λεμφοκυττάρων που συμμετέχουν.

Ø Η ανοσία με άλλα κριτήρια διακρίνεται σε α) ενεργητική και παθητική, β) φυσική και τεχνητή, και γ) μόνιμη και παροδική.

Ø Ενεργητική είναι η ανοσία που επιτυγχάνεται όταν την παραγωγή αντισωμάτων κάνει ο ίδιος ο οργανισμός, ενώ παθητική όταν χορηγούνται έτοιμα αντισώματα στον οργανισμό.

Ø Φυσική είναι η ανοσία που αποκτιέται με φυσικό τρόπο, π.χ μετά από μια ασθένεια ή με τη μεταφορά αντισωμάτων από την μητέρα στο παιδί, ενώ τεχνητή αυτή που αποκτιέται μετά από ένα εμβόλιο ή ένα ορό.

Ø Μόνιμη είναι η ανοσία μετά από μια ασθένεια ή ένα εμβόλιο και οφείλεται στην δημιουργία κυττάρων μνήμης τα οποία μπορούν να παράγουν αντισώματα εφ’όρου ζωής, ενώ παροδική είναι η παθητική γιατί τα αντισώματα με οποιοδήποτε τρόπο και αν μεταφερθούν έχουν περιορισμένο χρόνο ζωής.

Ø Κατά τον εμβολιασμό μεταφέρονται στον οργανισμό νεκροί ή εξασθενημένοι μικροοργανισμοί, ή τμήματα αυτών, με σκοπό να προκαλέσουν την πρωτογενή ανοσολογική απόκριση άρα και την δημιουργία των κυττάρων μνήμης, χωρίς να αρρωστήσει το άτομο ούτε να μεταδώσει την ασθένεια σε άλλα άτομα.

Ø Σκοπός του εμβολιασμού είναι η πρόληψη ενώ του ορού η αντιμετώπιση της ασθένειας. Παρ΄όλα αυτά μπορούμε να λέμε ότι ένας ορός μπορεί να γίνει προληπτικά όταν ένα άτομο διατρέχει μεγάλο κίνδυνο να προσβληθεί από μια ασθένεια.



Ø Δυο θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι τα θετικά της ενεργητικής ανοσοποίησης μέσω των εμβολίων, το ότι αποφεύγεται η ασθένεια και οι όποιοι κίνδυνοι από αυτή και το ότι δεν μεταδίδεται η ασθένεια.

Ø Σε μερικές περιπτώσεις εμβολίων δεν επιτυγχάνεται μόνιμη ανοσία με μια δόση, έτσι πρέπει να γίνονται αναμνηστικές δόσεις του ίδιου εμβολίου.

Ø Το πλεονέκτημα της παθητικής ανοσίας είναι η δυνατότητα άμεσης δράσης των αντισωμάτων που μεταφέρονται στο άτομο.

Ø Προβλήματα στη δράση του ανοσοβιολογικού συστήματος μπορεί να δημιουργήσουν και ασθένειες όπως το AIDS και μερικές γενετικές ασθένειες.

Ø Να ξέρω να ορίζω τι είναι ανοσολογική ανεπάρκεια και να την διακρίνω σε επίκτητη και κληρονομική, άσχετα αν για την τελευταία δεν γίνεται καμία αναφορά στο σχολικό βιβλίο.

Ø Να μάθω ότι το AIDS , είναι μια μορφή επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας πολύ επικίνδυνη.

Ø Να έχω υπόψη μου την πιο πιθανή προέλευση του HIV, δηλαδή τις διαδοχικές μεταλλάξεις ενός παραπλήσιου ιού από τον πράσινο πίθηκο.

Ø Να ξέρω τα βασικά χαρακτηριστικά της δομής του:γενετικό υλικό RNA, περιβάλλεται και από καψίδιο και από έλυτρο, περιέχει μόρια του ενζύμου αντίστροφη μεταγραφάση.

Ø Να θυμάμαι ότι κύρια προσβάλλει τα βοηθητικά Τ – λεμφοκύτταρα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει ανιχνευτεί και σε άλλα κύτταρα όπως νευρικά κύτταρα και Τ- κυτταροτοξικά. Σε κάθε περίπτωση πάντως προσδένεται αρχικά σε ειδικούς υποδοχείς που έχουν τα κύτταρα αυτά στην επιφάνειά τους.

Ø Να μην δημιουργήσω την εσφαλμένη εντύπωση ότι τα κύτταρα έχουν τους υποδοχείς για να τα αναγνωρίζει ο ιός. Οι υποδοχείς αυτοί συμβάλλουν στην φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων αυτών.

Ø Να ξέρω καλά τα υγρά του ανθρώπινου σώματος στα οποία ανιχνεύεται ο ιός: αίμα, σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις, σάλιο, δάκρυα, ιδρώτα, μητρικό γάλα, εγκεφαλονωτιαίο υγρό, και γιατί μεταδίδεται μόνο μέσω των τριών πρώτων.

Ø Τους τρόπους μετάδοσης του ιού τέλεια: Μετάγγιση αίματος, χρήση κοινής βελόνας, σεξουαλική επαφή, κατά τον τοκετό.

Ø Να αναφέρω κοινωνικές εκδηλώσεις με τις οποίες θεωρούν οι επιστήμονες ότι δεν μεταδίδεται ο ιός(ασπασμοί, χειραψίες), ότι δεν μεταδίδεται με τσιμπήματα εντόμων, με κοινή χρήση σκευών φαγητού και με το σάλιο και να σχολιάσω ποια είναι η στάση του κοινού ανθρώπου απέναντι σε αυτά.

Ø Να μάθω καλά τις προφυλάξεις για τη αποφυγή της μετάδοσης της νόσου, και να ξεχωρίζω ποιες αφορούν το άτομο και ποιες όχι.

Ø Τι είναι αυτό που πρέπει να κάνει καθένας από μας: Επιλογή ενός και πιστού ερωτικού συντρόφου ή χρήση απαραίτητα προφυλακτικού σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, μακριά από ναρκωτικά ή αν όχι ποτέ να μην χρησιμοποιούμε κοινή σύριγγα με άλλα άτομα.

Ø Να ξέρω ότι η ανίχνευση του ιού γίνεται είτε από το RNA του, είτε από τα αντισώματα που φτιάχνει ο οργανισμός ενάντια στον ιό. Να μάθω ότι κατά το βιβλίο αυτό γίνεται 6 βδομάδες με 6 μήνες μετά την μόλυνση, αλλά ας έχω υπόψη μου ότι η βελτίωση των μεθόδων δίνει σήμερα την δυνατότητα πιο έγκαιρης διάγνωσης. Άλλωστε είναι σίγουρο πως όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα έχει και η φαρμακευτική αγωγή και η προστασία του υγιούς πληθυσμού.

Ø Να ξέρω πολύ καλά ότι δυστυχώς για τον άνθρωπο η συνύπαρξη του HIVκαι των αντισωμάτων που παράχθηκαν από το ανοσοβιολογικό σύστημα εναντίον του δεν έχει αρνητικές συνέπειες για τον ιό. Φαίνεται δηλαδή στην περίπτωση αυτή σαν τα αντισώματα να είναι ανίσχυρα εντελώς κατά του ιού.

Ø Να ξέρω ότι όταν ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται φορέας του AIDS, αυτό σημαίνει ότι ο HIV έχει προσβάλει ένα περιορισμένο αριθμό βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων, και έχει ενσωματωμένο το γενετικό του υλικό στο γενετικό υλικό των προσβεβλημένων κυττάρων.

Ø Να καταλάβω ότι στο χρονικό διάστημα των 7-10 χρόνων που μεσολαβεί μέχρι την εκδήλωση των τυπικών συμπτωμάτων της ασθένειας, το ανοσοβιολογικό σύστημα έχει ενεργοποιηθεί από πολλά αντιγόνα και παράλληλα ο HIV έχει πολλαπλασιαστεί, έχει καταστρέψει τόσα πολλά βοηθητικά Τα- λεμφοκύτταρα, που εξασθενεί εντελώς η λειτουργία του ανοσοβιολογικού συστήματος.

Ø Ο θάνατος ενός προσβεβλημένου από AIDS ατόμου οφείλεται σε ευκαιριακές λοιμώξεις (ασθένειες δηλαδή ακίνδυνες αν το ανοσοβιολογικό σύστημα λειτουργεί κανονικά), ή από καρκίνο.

Ø Να ξέρω την τυπική συμπτωματολογία του AIDS, που είναι υψηλός πυρετός, έντονες λοιμώξεις, διάρροιες.

Ø Η αντιμετώπιση της νόσου στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στη χορήγηση φαρμάκων που καθυστερούν την ανάπτυξη του ιού και εμποδίζουν την αντίστροφη μεταγραφή. Πρόκειται για φάρμακα με σοβαρές παρενέργειες για αυτό και η χρήση τους πρέπει να είναι πολύ προσεκτική.

Ø Να θυμάμαι ότι η φαρμακευτική αγωγή έχει τόσο καλύτερα αποτελέσματα όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η εφαρμογή της.

Ø Να ξέρω επίσης ότι η αδυναμία παρασκευής εμβολίου κατά του ιού HIV,οφείλεται στην ικανότητα του ιού να μεταλλάσσεται με ταχύτατους ρυθμούς.

Ø Να συνειδητοποιήσω ακόμα ότι για το χρονικό διάστημα που δεν υπάρχει εμβόλιο, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι η προφύλαξη.